10 Facts on Breastfeeding

องค์การอนามัยโลกแนะนำให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวเป็นเวลา 6 เดือน โดยไม่ให้น้ำหรืออาหารอื่น หลังจากนั้นให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ร่วมกับอาหารเสริมจนถึงไปถึงสองปีหรือมากกว่า โดยมีคำแนะนำเพิ่มเติมดังนี้

• ควรให้ลูกได้ดูดนมแม่ทันทีภายในหนึ่งชั่วโมงหลังคลอด
• ควรให้ลูกได้ดูดนมแม่ตามที่ลูกต้องการตลอดเวลา ไม่ว่ากลางวันหรือกลางคืน (ไม่ถูกกำหนดด้วยเวลา) 
• ควรหลีกเลี่ยงการใช้ขวดนมหรือจุกหลอก

ขนาดกระเพาะทารก

กระเพาะของทารก วันที่ 1-10 

ภาพข้างล่างแสดงขนาดโดยเฉลี่ยของกระเพาะทารก และปริมาณน้ำนมที่สามารถรับได้หลังคลอด จากภาพนี้ทำให้เราเข้าใจได้ว่าทำไมน้ำนมเหลืองหรือหัวน้ำนม ซึ่งมีปริมาณไม่มาก สามารถทำให้ทารกแรกคลอดอิ่มได้

ยิ่งไปกว่านั้น นักวิจัยยังพบอีกว่าในวันที่ 1 กระเพาะเล็ก ๆ ของทารกไม่มีความยืดหยุ่นมากเท่ากับวันถัดมา

พยาบาลจำนวนมากมายได้เรียนรู้เรื่องนี้ด้วยวิธีที่ไม่ค่อยโสภาเท่าไร คือวันแรกที่พยาบาลป้อนนมขวดแค่หนึ่งหรือสองออนซ์ ทารกจะอาเจียรนมส่วนใหญ่ออกมา ผนังของกระเพาะทารกแรกคลอดยังมีกล้ามเนื้อที่กระชับแน่น จึงดันน้ำนมส่วนเกินออกมา แทนที่จะขยายออกเพื่อรองรับปริมาณน้ำนม

ในวันที่ 1 กระเพาะของทารกสามารถรับน้ำนมได้ประมาณ 1/6 ถึง 1/4 ออนซ์ (5-7 มล.) ต่อการกินนมหนึ่งครั้ง ซึ่งก็ไม่น่าประหลาดใจเลยว่า น้ำนมเหลืองในเต้านมของแม่ก็จะมีปริมาณเท่านี้เช่นกัน

เมื่อถึงวันที่ 3 ทารกได้กินนมปริมาณน้อย ๆ เป็นเวลาหลาย ๆ ครั้งแล้ว กระเพาะก็จะขยายขึ้นจนมีขนาดเท่ากับลูกปิงปอง

เมื่อถึงวันที่ 10 จะมีขนาดเท่า ๆ กับไข่ไก่ฟองใหญ่

มันเป็นความคิดที่ดีหรือไม่ที่จะให้ทารกแรกคลอดกินนมมากขึ้นในแต่ละครั้งที่กินนม เพื่อจะได้ทำให้กระเพาะขยายได้เร็วขึ้น?

คำตอบคือ ไม่ใช่ เพราะในกรณีนี้ไม่ใช่ว่ายิ่งมากยิ่งดี การให้ทารกกินนมจำนวนน้อย ๆ แต่บ่อยครั้ง เป็นการสร้างนิสัยการกินที่ดีต่อสุขภาพให้กับทารกตั้งแต่แรกคลอด ผู้เชี่ยวชาญจำนวนมากบอกว่าเป็นเรื่องดีต่อสุขภาพของผู้ใหญ่ที่จะกินอาหารจำนวนน้อย ๆ แต่บ่อยครั้ง ซึ่งก็เป็นเช่นเดียวกันในทารก

การพยายามให้ทารกกินนมเพิ่มขึ้นอาจกลายเป็นการให้ทารกกินนมมากเกินไป ถ้าความรู้สึกว่าอิ่มมากเกินไปกลายเป็นเรื่องปกติสำหรับทารก ก็อาจจะนำไปสู่นิสัยการกินที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ และเป็นสาเหตุให้เกิดโรคอ้วนในภายหลัง

By Nancy Mohrbacher, IBCLC
Co-author of Breastfeeding Made Simple and The Breastfeeding Answer Book

ตารางการให้นมแม่

คุณแม่จำนวนมากถูกบริษัทผู้ผลิตนมผสมล่อหลอกให้เข้าใจผิดว่าทารกจะต้องการกินนมปริมาณเท่านั้นเท่านี้ตั้งแต่แรกคลอดและเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เมื่ออายุมากขึ้น ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ผิดมากและทำให้แม่ไม่มั่นใจว่าตนเองจะผลิตน้ำนมให้ลูกได้พอ

ความเป็นจริงแล้ว กระเพาะทารกแรกคลอดมีขนาดเท่าลูกแก้วลูกเล็กๆ เท่านั้นเอง เวลาที่แม่กังวลว่านมยังไม่มานั้น จริงๆ แล้วไม่จำเป็นต้องกังวลเลย เพราะทารกแรกคลอดต้องการน้ำนมเพียงไม่กี่หยดที่เราเห็นมันซึมๆ ออกมาแค่นั้นก็เพียงพอแล้ว เมื่อดูดหรือปั๊มบ่อยๆ ปริมาณน้ำนมก็จะค่อยๆ เพิ่มตามความต้องการของทารกได้อย่างสมดุล

น้ำนมแม่มีสารอาหารที่ทารกดูดซึมและนำไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากกว่านมผสม ดังนั้นปริมาณน้ำนมแม่ที่ทารกต้องการจึงไม่ได้มากอย่างที่คุณแม่หลายคนถูกข้อมูลข้างกล่องนมผสมล่อหลอก

จากงานวิจัยทำให้เราทราบว่าทารกอายุตั้งแต่ 1-6 เดือน ที่กินนมแม่ล้วนๆ นั้น มีความต้องการน้ำนมเฉลี่ยวันละ 25 ออนซ์ (750 ml) ทารกแต่ละคนกินนมแม่ไม่เท่ากัน โดยมีปริมาณอยู่ระหว่าง 19-30 ออนซ์ ต่อวัน (570-900 ml) ทารกที่กินน้อยอาจกินแค่วันละ 19 ออนซ์ ส่วนทารกที่กินเก่งๆ ก็อาจกินได้มากถึงวันละ 30 ออนซ์

จากข้อมูลนี้สามารถช่วยให้เราคำนวณปริมาณน้ำนมที่ทารกต้องการในแต่ละมื้อสำหรับคุณแม่ที่ต้องกลับไปทำงานได้ โดยการนำ 25 หารด้วยจำนวนมื้อที่ทารกกินนั่นเอง ตัวอย่างเช่น ถ้าลูกดูดนมแม่วันละ 8 ครั้ง ปริมาณน้ำนมต่อมื้อที่ควรจะเตรียมก็คือ 3 ออนซ์ (25/8 = 3.1) 

คุณแม่ที่เริ่มปั๊มนมใหม่ๆ มักจะบ่นว่าปั๊มได้น้อย เพราะชอบนำไปเทียบกับคนอื่น (ที่เขาปั๊มมานาน เชี่ยวชาญและสามารถกระตุ้นให้ร่างกายผลิตน้ำนมได้มากกว่าความต้องการของลูกได้แล้ว) ขอบอกว่าปริมาณที่ปั๊มได้ถ้าเริ่มต้นในช่วงเดือนแรก 1-2 ออนซ์ต่อสองข้างนั้นเป็นเรื่องปกติ ถ้าขยันและมีวินัยในการปั๊มทุกวัน ปริมาณน้ำนมจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อย่างแน่นอน เห็นมาเยอะแล้วค่ะ ทีแรกก็บ่นว่าน้อย ปั๊มไปปั๊มมา กลายเป็นบ่นไม่มีที่จะเก็บ

ความจริงที่ถูกปกปิด

DHA และ ARA ในนมผสม... โฆษณาชวนเชื่อ

 DHA เป็นกรดไขมันที่พบมากในสมองและเยื่อกระจกตา ทารกสามารถสร้าง DHA ได้เอง แต่อาจจะมีปริมาณไม่มากพอ น้ำนมแม่จึงมี DHA ธรรมชาติ อยู่ในปริมาณมาก

 ARA เป็นกรดไขมันที่เชื่อว่าเป็นองค์ประกอบสำคัญในระบบประสาทส่วนกลาง

นมวัวหรือนมถั่วเหลืองไม่มี DHA ตามธรรมชาติ บริษัทผู้ผลิตจึงต้องเติม DHA สังเคราะห์ ลงในนมผสม

 นักวิจัยพบว่าการเติม DHA สังเคราะห์ ในนมผสม ทำให้ระดับ ARA ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ ในกล้ามเนื้อของทารกลดต่ำลงกว่าปกติ³

บริษัทนมผสมจึงแก้ไขความผิดพลาดนี้โดยการเติม ARA สังเคราะห์ ในนมผสมที่เติม DHA สังเคราะห์ ด้วย

DHA และ ARA สังเคราะห์ที่ใช้เติมในนมผสม ผลิตจากการหมักสาหร่ายในสารอาหารเหลว แล้วนำสาหร่ายแห้งไปบ่มกับสารละลายเฮ็กเซน* เพื่อสกัดน้ำมัน DHA และ ARA สังเคราะห์ ออกมา

DHA และ ARA สังเคราะห์ มีโครงสร้างโมเลกุลต่างจาก DHA และ ARA ตามธรรมชาติในนมแม่ ทารกบางคนที่ไม่สามารถย่อย DHA และ ARA สังเคราะห์ได้ จะเกิดอาการระคายเคืองในระบบทางเดินอาหาร

สำนักงานอาหารและยาสหรัฐฯ (FDA) ได้รับรายงาน 98 ฉบับ⁴ เกี่ยวกับทารกที่มีปฏิกริยาตอบสนองต่อ DHA และ ARA สังเคราะห์ โดยมีอาการตั้งแต่การอาเจียนหรือท้องร่วงท้องเสีย (ซึ่งอาการจะหายไปเมื่อหยุดให้นมผสมสูตรเติม DHA และ ARA สังเคราะห์) จนถึงกรณีที่ต้องเข้าห้องไอซียูเพราะชักหรือขาดน้ำรุนแรง

ผู้เชี่ยวชาญของสถาบันยา (Institute of Medicine) ของสหรัฐอเมริกาเชื่อว่ามีทารกจำนวนมากเจ็บป่วยเนื่องจากกินนมผสมสูตร DHA และ ARA สังเคราะห์ แต่ไม่ได้ส่งรายงานให้ FDA เนื่องจากแพทย์, พยาบาล, และพ่อแม่ไม่ได้เชื่อมโยงอาการเจ็บป่วยของทารกกับการกินนมผสมสูตร DHA และ ARA

DHA 5-6 เท่า ดีจริงหรือ

DHA และ ARA ธรรมชาติในนมแม่จะมีการปรับปริมาณอัตโนมัติ ในแต่ละช่วงเวลาอย่างเหมาะสม เพื่อให้เข้าไปปรับสมดุลระบบภายในร่างกายของทารกได้อย่างทันท่วงที และทำให้เซลล์สมอง และระบบการทำงานต่าง ๆ ของทารกพัฒนาได้อย่างสมบูรณ์เต็มที่ 

จากงานวิจัยในปัจจุบัน ยังไม่ทราบว่าปริมาณ DHA และ ARA สังเคราะห์ในนมผสมควรจะเป็นเท่าใด และต้องมีสัดส่วนอย่างไร

ถ้า DHA และ ARA สังเคราะห์ที่เติมแต่งเข้าไป มากเกินกว่าปริมาณที่ทารกสามารถดูดซึมได้ ส่วนที่เกินจะต้องถูกกำจัดออกทางไต แต่ไตของทารกยังพัฒนาไม่เต็มที่จนกว่าจะอายุ 2 ปี จึงไม่สามารถกำจัดสารสังเคราะห์ส่วนเกินได้ สารเหล่านี้อาจกลายเป็นสารตกค้างและเป็นพิษต่อร่างกาย

ผู้ผลิตนมผสมอวดอ้างว่า DHA และ ARA สังเคราะห์ ที่เติมในนมผสมมีส่วนช่วยพัฒนาสมองและสายตา

 แต่ผลการวิจัยที่น่าเชื่อถือได้พบว่า ทารกกินนมผสมที่เติม DHA และ ARA สังเคราะห์ ไม่ได้มีพัฒนาการดีกว่าทารกที่กินนมผสมสูตรธรรมดาเลย⁵

 งานวิจัยบางส่วนที่สรุปว่านมผสมที่เติม DHA และ ARA สังเคราะห์ ทำให้เด็กฉลาดกว่า ล้วนแต่เป็นงานวิจัยที่สนับสนุนโดยผู้ผลิตนมผสมเอง นอกจากนี้ผู้ผลิตก็ไม่มีหลักฐานที่ยืนยันความปลอดภัยสำหรับทารกในการบริโภค DHA และ ARA สังเคราะห์ แต่บริษัทนมผสมก็ยังนำ DHA และ ARA สังเคราะห์ มาใช้ในนมผสม เพียงเพื่อให้ขายนมผสมได้มากขึ้นและตั้งราคาขายได้สูงขึ้น

     เมื่อต้นเดือนธันวาคม ค.ศ. 2009 ศาลกลางสหรัฐมีคำตัดสินว่าบริษัทผู้ผลิตนมผสมยักษ์ใหญ่รายหนึ่งของโลก มีความผิดฐานโฆษณาด้วยการให้ข้อมูลบิดเบือนจากความเป็นจริง ⁶

     คำโฆษณาของผู้ผลิตนมผสมรายนี้อ้างว่า นมผสมยี่ห้อของตนได้รับการพิสูจน์ทางการแพทย์ว่าช่วยพัฒนาการเจริญเติบโตของสมองและสายตา การใช้นมผสมอื่น ๆ อาจทำให้ทารกมีพัฒนาการที่ด้อยกว่า

     ซึ่งเป็นคำกล่าวอ้างที่ไม่เป็นความจริง และไม่สามารถหาหลักฐานมาพิสูจน์ได้

      

มาร์เท็ค ไบโอไซแอนซ์ คอร์ปอเรชั่น (Martek Biosciences Corporation) ผู้ผลิตและจำหน่าย DHA และ ARA สังเคราะห์ ให้กับบริษัทผลิตนมผสมเกือบทุกบริษัท ยอมรับว่า จุดประสงค์ของสารเติมแต่งเหล่านี้ ไม่ใช่เพื่อส่งเสริมพัฒนาการที่มีสุขภาพของทารก แต่เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการทำการตลาดและโฆษณา ในเอกสารที่บริษัททำขึ้นเพื่อกระตุ้นการลงทุนจากนักลงทุน มาร์เท็คระบุอย่างชัดเจนว่า

          “ในปัจจุบันนมผสมสำหรับทารกกลายเป็นสินค้าโภคภัณฑ์ ซึ่งสินค้าทุกยี่ห้อแทบจะเหมือนกันทุกประการ ทุกบริษัทจึงต้องแข่งขันกันอย่างดุเดือดในการสร้างความแตกต่างให้กับยี่ห้อของตน ถึงแม้ DHA และ ARA สังเคราะห์ จะไม่มีประโยชน์ แต่เราเชื่อว่ามันก็ยังจะถูกนำไปเติมในนมผสมอย่างแพร่หลาย เพื่อใช้เป็นเครื่องมือทางการตลาดและทำให้บริษัทเหล่านั้นสามารถโฆษณาได้ ว่านมผสมของบริษัทตัวเอง “ใกล้เคียงกับนมแม่มากที่สุด” ⁷

---

* สารละลายเฮ็กเซนเป็นสาระละลายที่ใช้วงการอุตสาหกรรมทั่วไป มีคุณสมบัติเป็นพิษต่อกล้ามเนื้อสมอง จึงต้องถูกกำจัดออกจากน้ำมัน DHA สังเคราะห์ ด้วยขบวนการกลั่น, การกรอง, และการแยกชั้น

นมผสมสูตรต่อเนื่อง ระวังให้ดี

แม่ที่เลี้ยงลูกด้วยนมผสม ต้องเผชิญกับความเสี่ยงครั้งใหญ่ทุกครั้งที่ต้องเปลี่ยนสูตรนมผสมตามช่วงอายุ 

คำแนะนำ (ซึ่งความจริงควรเป็น “คำเตือน” มากกว่า) ของนมผสมสูตรต่อเนื่อง คือ ไม่ควรเปลี่ยนนมสูตรใหม่ทุกมื้อในทันที ให้ค่อย ๆ เปลี่ยนนมผสมสูตรใหม่ทีละมื้อ เพื่อสังเกตอาการว่าทารกจะมีปัญหากับนมสูตรใหม่หรือไม่ 

เหตุใดอาหารที่ผู้ผลิตโฆษณาว่า ดีที่สุดเพื่อสุขภาพและความฉลาดของลูกน้อย จึงต้องมีคำเตือนเช่นนี้

14. “เลือกหมอดีมีชัยไปกว่าครึ่ง”

“เลือกหมอดีมีชัยไปกว่าครึ่ง”

นั่นไม่ใช่คำกล่าวที่เกินจริงเลย เพราะการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่นั้น ไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องอาศัยความอดทนและเสียสละของแม่ ที่จะต้องเผชิญกับการอดนอน ความเจ็บปวดจากหัวนมแตก ที่สำคัญคือ แม่ที่ตั้งใจเลี้ยงลูกด้วยนมตัวเองจำนวนไม่น้อยที่ท้อใจ เพราะไม่ได้กำลังใจหรือการสนับสนุนจากคนรอบข้าง โดยเฉพาะการได้รับคำแนะนำที่ผิดจากหมอและพยาบาล

แม้ว่าหมอและพยาบาลทุกคนจะรู้ดีว่านมแม่ดีที่สุด แต่ก็มีน้อยคนมากที่จะรู้วิธีการช่วยเหลือให้แม่มือใหม่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้สำเร็จ นั่นไม่ใช่ความผิด แต่เป็นเพราะหมอและพยาบาลส่วนใหญ่ไม่เคยได้รับการอบรมเกี่ยวกับเรื่องนี้ในการเรียนปกติ แต่จะเรียนรู้ประสบการณ์ในการให้นมแม่จากประสบการณ์ตรงของตนเอง หรือจากเพื่อนร่วมงาน หรือคนไข้ มากกว่าที่จะได้เรียนรู้มาจากการฝึกอบรมตอนที่เรียนมา และกุมารแพทย์ในปัจจุบันได้รับแต่ข้อมูลความรู้จากผู้ผลิตนมผสมเป็นส่วนใหญ่ เมื่อคุณแม่ไม่แน่ใจว่านมจะพอหรือเปล่า คุณหมอจึงมักแนะนำให้เพิ่มนมผสม ซึ่งก็แสดงว่าคุณหมอท่านนั้นไม่มีความรู้เกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เลย

ที่สำคัญ เคยมีงานวิจัยออกมาว่า การให้ตัวอย่างนมผสมฟรีและเอกสารโฆษณาเหล่านี้ มีผลกระทบให้อัตราและระยะเวลาในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ลดลง
ดังนั้น ถ้าคุณแม่มีความตั้งใจที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แล้ว การเตรียมพร้อมตั้งแต่รู้ว่าตั้งครรภ์ จึงเป็นสิ่งสำคัญมาก เพราการเลือกโรงพยาบาลและหมอที่สนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างแท้จริง จะทำให้ความตั้งใจนั้นประสบความสำเร็จได้ง่ายขึ้น

และในทางกลับกัน กองหลังหรือคนใกล้ชิด รวมทั้งคุณหมอก็ต้องช่วยสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และให้ข้อมูลที่แท้จริงของความเสี่ยงจากการเลี้ยงลูกด้วยนมผสม

12. “นมแม่... ยังไงก็พอ”

“นมแม่... ยังไงก็พอ”
“ทำยังไงดีมีน้ำนมไม่พอ กลัวลูกไม่อิ่ม?”
“ทำไมให้นมแม่แล้วลูกตื่นบ่อย สงสัยนมจะมีไม่พอ?”
“ให้นมแม่แล้ว ลูกยังร้องงอแง แสดงว่าไม่อิ่มใช่มั้ย?”
“ปั๊มนมออกมาได้นิดเดียว จะพอให้ลูกกินหรือ”

ล้วนเป็นประโยคที่วนเวียนอยู่ภายในสมองของคุณแม่มือใหม่ที่ตั้งใจจะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องน่าแปลกหรือน่าตกใจ เพราะคุณแม่มือใหม่ยังไม่เคยมีประสบการณ์ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และสาเหตุสำคัญอีกอย่าง คือ การถูกสะกดจิตทางสมองด้วยข้อมูลแอบแฝงทางการตลาดของผู้ผลิตนมผสมว่า “นมแม่เป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก หากนมแม่ ไม่พอ ให้ใช้นมผงดัดแปลงสำหรับทารก” หรือจากตารางการให้นมผสมที่บอกว่า “อายุ 0-2 สัปดาห์ ใช้นมผสม 3 ช้อนตวง น้ำสุก 3 ออนซ์ จำนวน 6-7 มื้อต่อวัน”

ในความเป็นจริงแล้ว ไม่มีใครรู้หรอกว่า นมเท่าไหร่ถึงจะเพียงพอ แต่ถ้าดูจากพฤติกรรมทางธรรมชาติของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมส่วนใหญ่ในวัยทารกที่กินแต่นมแม่อย่างเดียว เช่น หมาหรือแมวที่เราเลี้ยง เมื่อคลอดลูกใหม่ๆ แม่จะกกอยู่กับลูกทั้งวันทั้งคืน ไม่เคยมีใครไปนับว่าในแต่ละวันลูกๆ มันจะกินนมสักกี่ครั้ง และไม่เคยมีใครตั้งคำถามว่านมแม่หมาหรือแม่แมวจะมีเพียงพอสำหรับลูกหรือเปล่า แล้วทำไมเราถึงต้องตั้งคำถามกับการเลี้ยงลูกคนด้วย?

ต้องยอมรับอย่างหนึ่งว่า ปริมาณนมที่เราใช้เป็นเกณฑ์ในการเลี้ยงลูก มาจากคู่มือการเลี้ยงด้วยนมผสมเป็นหลัก ซึ่งเมื่อมองในเชิงการตลาด การเพิ่มปริมาณนมผสมและจำนวนครั้งให้มากขึ้นตามอายุลูก ก็ทำให้คุณต้องซื้อนมกระป๋องใหม่เร็วขึ้นเท่านั้น แต่ไม่เคยมีหลักฐานใดๆ ที่สามารถยืนยันว่า ปริมาณเท่านี้หรือจำนวนครั้งเท่านั้น คือสิ่งที่ทารกต้องการจริงๆ เพราะแม้แต่ข้างกล่องนมผสมแต่ละยี่ห้อก็ยังกำหนดปริมาณไว้ไม่เท่ากันเลย

ตรงกันข้ามกับข้อเท็จจริงที่ว่า กระเพาะอาหารของทารกแรกเกิดที่มีน้ำหนักตัวแค่ 2-3 กิโลกรัม มีขนาดเท่าลูกกอล์ฟเท่านั้น และบรรจุอะไรไม่ได้มาก ต้องค่อยๆ รับทีละน้อย หัดย่อย หัดดูดซึมง่ายๆ ไม่สามารถรับสิ่งแปลกปลอมนอกจากนมแม่ ซึ่งปริมาณนมแม่ที่ลูกดูดเข้าไปแรกๆ อาจจะมีเพียงไม่กี่หยด หรือไม่กี่ช้อนชา ลูกก็ต้องการเพียงปริมาณน้อยๆ แต่บ่อยๆ เพื่อฝึกฝน เมื่อร่างกายทั้งแม่และลูกปรับตัวได้ ลูกก็จะดูดนมปริมาณมากขึ้น ในขณะที่แม่ก็จะผลิตน้ำนมมากขึ้นตามไปด้วย

ดังนั้นปริมาณนมที่เพียงพอจะเป็นเท่าไหร่นั้น ธรรมชาติของทั้งแม่และลูกจะเป็นตัวบอกเอง และไม่มีความจำเป็นใดๆ เลยที่จะต้องให้นมผสมไปพร้อมกับนมแม่ เพียงเพราะกลัวว่าลูกจะกินนมไม่พอ

เกร็ดน่ารู้เกี่ยวกับนมแม่
• ยิ่งลูกดูดนมมาก ก็ยิ่งเป็นการกระตุ้นให้ร่างกายคุณแม่ผลิตน้ำนมออกมามาก แต่ถ้าไม่ให้ลูกดูด น้ำนมก็จะไม่มีเพราะนมแม่จะมีการผลิตอย่างต่อเนื่องก็ต่อเมื่อมีการนำน้ำนมออกจากร่างกายอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าด้วยการดูดของลูก การบีบด้วยมือ หรือบีบด้วยครื่องปั๊มนม
• จากการวิจัยพบว่า ปริมาณน้ำนมจะมีมากที่สุดในช่วงเช้า ซึ่งเป็นเวลาดีที่สุดสำหรับการปั๊มหรือการทำสต็อก ในขณะที่ปริมาณไขมันในน้ำนมจะมีมากขึ้นในช่วงหลังของวัน
• ขนาดเต้านมไม่ว่าเล็กหรือใหญ่ไม่ใช่ปัญหาของการผลิตน้ำนม
• คุณแม่กว่า 97% สามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้สำเร็จ แม้จะมีหัวนมบอดหรือแบน

สูตรพิเศษ เฉพาะสำหรับลูกคุณ

น้ำนมของแม่แต่ละคนถูกผลิตขึ้นมาอย่างเหมาะสมที่สุดสำหรับลูกของตน ถ้าลูกคลอดก่อนกำหนด น้ำนมที่ร่างกายแม่ผลิตออกมาก็จะเหมาะสมที่สุดกับลูกที่คลอดก่อนกำหนด 

        

ภูมิคุ้มกันโรคในนมแม่ปรับเปลี่ยนไปตามเชื้อโรคที่มีอยู่ในสภาพแวดล้อมของแต่ละคน 

ในขณะที่นมผสมแต่ละยี่ห้อนั้น ผลิตขึ้นตามความต้องการของผู้ผลิต เหมือนกันหมดสำหรับทารกทุกคน ซึ่งที่จริงแล้วไม่มีคุณสมบัติที่เหมาะสมสำหรับทารกคนใดเลย

ความต้องการสารอาหารของทารกเปลี่ยนแปลงไปตามวัย น้ำนมแม่ก็ปรับเปลี่ยนองค์ประกอบและสัดส่วนไปตามความต้องการของทารกในแต่ละช่วงอายุโดยอัตโนมัติ

แม่ที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ไม่ต้องกังวลเลยว่า เมื่อลูกโตขึ้นจะต้องเปลี่ยนสูตรนม หรือต้องเพิ่มสารอาหารอะไรให้ลูกอีก

นมแม่... สูตรลับที่ไม่มีใครรู้

สูตรที่เลียนแบบไม่ได้

            ข้อมูลที่พ่อแม่ส่วนใหญ่ไม่เคยรับรู้เลยก็คือ ข้อเท็จจริงที่ว่า “นมผงดัดแปลงสำหรับทารก” นั้น มีองค์ประกอบที่ห่างไกลจากนมแม่มาก

            นมผสมหรือนมผงดัดแปลงสำหรับทารก ในภาษาอังกฤษใช้คำว่า “Formula” ซึ่งแปลว่า “สูตร” แต่ในความเป็นจริง ไม่มีผู้ผลิตนมผสมรายใดรู้ “สูตร” ที่แท้จริงของนมแม่ 

            ยิ่งมีการคิดค้นมากขึ้นเท่าไหร่ ผู้ผลิตทั้งหลายก็ยิ่งต้องยอมรับว่า “เป็นไปไม่ได้เลยที่จะผลิตนมผสมให้เลียนแบบนมแม่ได้” 

            เพราะ “นมแม่” มีส่วนประกอบนับพันชนิด มีทั้งเซลล์มีชีวิตต่าง ๆ ฮอร์โมนหลายชนิด เอนไซม์ที่มีฤทธิ์ทำปฏิกิริยา อิมมูโนโกลบูลิน (ภูมิคุ้มกันโรค) และสารประกอบที่มีโครงสร้างเฉพาะซึ่งไม่สามารถทำเลียนแบบในนมผสมสำหรับทารกได้